Hoepla hoe?

Het programma
In 1967 werd het televisieprogramma Hoepla van de V.P.R.O. voor het eerst uitgezonden. Drie afleveringen later was het al gebeurd met de spraakmakende show. Nederland bleek nog niet toe te zijn aan naakte vrouwen en brutale interviews in de huiskamer.

De makers van Hoepla waren Hans Verhagen, Wim T. Schippers, Wim Vanderlinden en Gied Jaspars. De belangrijkste onderwerpen van het programma waren: het generatieconflict, seks en mensen die iets heftigs meemaakten, zoals een interview met een ernstig ziek meisje. In de eerste aflevering is een halfnaakte vrouw, fotomodel Phil Bloom, te zien en in de tweede aflevering is ze volledig naakt. Voor het eerst naakt op de Nederlandse tv. Nederland was geschokt. Respectloos vonden velen het programma. Er werd schande van gesproken. In de huiskamers, in de kranten en zelfs in de Tweede Kamer. Nog maar dertig jaar geleden dus, kon het echt niet: naakt op tv en brutaal interviewen. En kijk nu: Paul de Leeuw, met zijn afzeikerige interviewtechniek, BNN-presentatoren die over drugs en seks praten, naakte mensen die openlijk over hun seksleven praten. Wellicht heeft Hoepla voor hen een lans gebroken?

Historisch programma
Hoepla is historisch te noemen omdat het, ondanks dat er maar drie afleveringen zijn geweest, voor flink wat ophef heeft gezorgd. Ook nu nog wordt het programma gezien als baanbrekend als het gaat om taboes op tv. De ophef is destijds zo groot dat de derde aflevering gecensureerd wordt en dat er geen vierde aflevering komt.

De meeste tumult komt door het bloot in het programma. Mensen vinden dat er geen respect wordt getoond voor de oudere generatie. In de eerste aflevering loopt fotomodel Phil Bloom bijna naakt door het beeld. Ze is gehuld in twee bloemenkransen die haar borsten en schaamstreek bedekken. Ds. I. J. van Houte, dan programmadirecteur van de V.P.R.O., zegt een week na de eerste uitzending in een tv-interview: “De V.P.R.O. heeft tot nu toe heel veel schriftelijke reacties gekregen op het verschijnen van de blote Phil Bloom op de tv-schermen, vorige week. Tweederde deel van de briefschrijvers en –schrijfsters reageert negatief, eenderde positief.” Er reageren vooral veel bezorgde ouders. Hoepla wordt namelijk uitgezonden op een tijdstip dat er nog jonge kinderen kunnen kijken.
Eén van de reacties is van F. A. hij schreef in het Brabants Centrum: “Een juffertje, waarvoor wij alleen maar een heel lelijke naam over hebben, heeft het vorige week, tijdens een uitzending van de VPRO bestaan onze huiskamers te vernederen tot een bordeel, en, dat nog wel op een uur dat onze kleintjes nog niet naar bed waren.”
De programmamakers worden door deze reacties uitgelokt om meer te doen. In de tweede aflevering zit Phil Bloom naakt op een rieten stoel. Ze leest voor uit een krantenartikel over het programma zelf. Het adres van de V.P.R.O. komt daarna in beeld. Zo kunnen kijkers meteen hun lidmaatschap opzeggen, of zich aanmelden. In de derde aflevering willen de programmamakers nog verder gaan, door een striptease te laten zien, maar hier wordt door de V.P.R.O.-directeur zelf een stokje voor gestoken.

Spotten
De klachten gaan ook over het spotten met de ouderencultuur. Jonge helden, zoals Eric Clapton, krijgen alle tijd en aandacht in het programma. Zij worden als serieuze mensen neergezet en mogen hun verhaal doen. Bij interviews met ouderen gaat het anders. Zo vertelt een militair in de eerste aflevering over zijn uniform en het gevoel wat hij bij het dragen daarvan heeft. Tijdens het interview zijn er geluiden van vliegtuigen en geweerschoten te horen, dan wordt het beeld zwart en is het geluid van het doortrekken van een wc te horen. Ook tijdens het interview is de militair niet altijd te verstaan. Volgens kijkers wordt de man niet serieus genomen en wordt hij voor schut gezet. Dit is volgens sommige kijkers nog erger bij het interview met de striptekenaar G. Dekker. Als hij de eerste vraag aan het beantwoorden is, stopt hij even en vraagt wat de bedoeling precies is. Hij weet niet of hij door moet vertellen of een kort antwoord moet geven. Hierna begint hij opnieuw met zijn antwoord in de veronderstelling dat het voorgaande eruit wordt geknipt. Dit laten de makers van Hoepla er echter inzitten. Later wordt de muziek onder het interview zo hard gezet dat Dekker niet meer te horen is.

Hoepla was ook de aanjager voor een conflict tussen de radicale en gematigde V.P.R.O.-ers. Uiteindelijk besloot het bestuur het statuut te wijzigen en te breken met het vrijzinnig protestantse verleden. Dat kostte de omroep onder andere de stipjes tussen de letters en was de afkorting Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep verleden tijd. Vanaf dan is de VPRO (zonder puntjes) gericht op ‘een zo open mogelijke waarneming van de werkelijkheid’.

Vernieuwend
Hoepla liet een vernieuwende manier van programma’s maken zien. De makers wilden reageren op de maatschappij en verwachtten dat de maatschappij dan weer zou reageren. Dit lukte aardig, gezien het aantal reacties.

Een voorbeeld van dat ‘reactie op reactie’: aan het begin van de derde aflevering is politicus Van Dis te horen terwijl hij Kamervragen stelt. Hij meldt dat het belachelijk is dat een vrouwelijke minister van cultuur een programma als Hoepla toestaat. In het programma wordt namelijk de verderfelijkheid van de vrouw tentoongespreid. Er is gelach in gemonteerd, zodat het lijkt alsof hij niet serieus wordt genomen. Na dit stukje vanuit de Tweede Kamer zegt de Voice-over: “Nog steeds…Hoepla!”.
Dat de makers van Hoepla zo reageren op andere reacties, is in die tijd zeer opvallend. In de derde aflevering is er trouwens wel censuur. Niet omdat de makers het zelf willen, maar omdat ze moeten van de V.P.R.O.-leiding. Hans Verhagen, één van de makers, zegt in zijn boek ‘De gekke wereld van…Hoepla’: “Hoepla 3 is een verminkt programma, de schokkende onderdelen lagen in de kluis”.

Ook de manier van interviewen en de montage was vernieuwend. Daardoor lieten de makers zien wat ze belangrijk vonden. In sommige interviews werd wel geknipt, in andere waren de fouten van de geïnterviewden nog te zien. Dit was nog nooit eerder vertoond. De geïnterviewde was altijd de belangrijkste persoon in een tv-programma en werd nooit voorschut gezet, en al helemaal niet als het een gezagsdrager was.
Ook de snelheid van monteren was opvallend. Bij optredens van artiesten kreeg je binnen enkele seconden alweer een ander camerastandpunt te zien. Hierdoor leken het net videoclips. De voor de jeugd interessante onderwerpen werden flitsend gemonteerd, terwijl de interviews met ouderen saai in elkaar werden gezet. Misschien om de kloof tussen beide culturen nog meer op te laten vallen.
De camerabewegingen waren ook nieuw in de televisiewereld. Veel werd uit de hand gefilmd, waardoor de indruk werd gewekt dat de kijker zelf aanwezig was. Als er iemand binnen kwam bij een interview liet de cameraman dat ook zien. En de kijker kreeg ook de omgeving te zien.
Tot slot was ook de presentatie opvallend. Dit werd namelijk niet gedaan door een professionele presentatrice, maar door een amateur. In elke aflevering zat een andere vrouw de teksten letterlijk voor te lezen. Hier zaten regelmatig fouten in. De vrouwen waren duidelijk amateurs. Zo kijkt Pantera, één van de presentatrices, regelmatig opzij of ze het wel goed doet.

Conclusie
De makers van Hoepla hebben, ondanks dat ze nog geen 3 uur aan Hoepla-materiaal hebben kunnen uitzenden, mediageschiedenis geschreven. Ze hebben duidelijk invloed uitgeoefend op latere programma’s
De invloed van Hoepla is goed te zien in de programma’s van Bart de Graaff en zijn nalatenschap BNN. Zo kopieerde hij in het programma B.O.O.S., dat hij zes jaar presenteerde, letterlijk gedeeltes uit Hoepla. Hij combineerde ook veel verschillende onderwerpen in zijn show, maar het opvallendste jatwerk was de presentatrice. In het programma had Bart namelijk elke week een vrouw die totaal niet kon presenteren en alles voorlas, precies zoals in Hoepla. Ook zocht De Graaff graag de aandacht door opvallende tv te maken. Dit hebben de makers bij het huidige BNN van hem overgenomen. Ze hebben met de laatst uitgezonden Grote Donorshow het wereldnieuws gehaald.

Bronnen
• Aflevering 2 en gedeeltes uit aflevering 1 en 3 van Hoepla (aflevering 2: http://videotheek.surfnet.nl/play_proxy/mmc/3154/dz1062-out.wmv)
• Boek: De Gekke Wereld van…Hoepla, Hans Verhagen
• Boek: De potentie van een dwerg, Ad Kooyman en Max van Rooy
• Boek: Een vrij zinnige verhouding. De VPRO en Nederland 1926-1986